Chi Củ nâu- Dioscorea

Chi Củ nâu (danh pháp khoa học: Dioscorea) là chi thực vật gồm trên 600 loài thực vật có hoa thuộc họ Củ nâu, bản địa của các vùng nhiệt đới và vùng có khí hậu ấm. Tên khoa học của chi này được đặt theo tên nhà vật lí học và thực vật học Hy Lạp cổ đạiDioscorides.

Một số loài trong chi Củ nâu cho củ là nguồn lương thực quan trọng ở một số nước nhiệt đới. Nhiều loài trong chi này chứa độc tố trong củ tươi nhưng độc tố này dễ bị phân hủy trong quá trình chế biến nhiệt.

1. Dioscorea alata L.Khoai mỡ (danh pháp hai phần: Dioscorea alata Linn) là một loài thuộc chi Củ nâu Dioscorea. Đây là loại dây leo cho củ được trồng nhiều ở Ấn Độ, Malaysia, Châu Phi. Ở Việt Nam, khoai mở còn có tên khác là khoai tím, khoai vạc, củ cái, củ mỡ, củ cầm, củ đỏ, củ tía, khoai tía, khoai ngà, khoai long, khoai bướu, khoai trút, khoai ngọt...^[3] Đây là loại khoai được trồng làm cây lương thực rất lâu đời. Một số loài khác của Dioscorea cũng được con người trồng, hoặc khai thác từ cây dại để sử dụng như một loại lương thực như: D. esculenta Burk. (khoai từ), D. hispida Dennt. (củ nần), D. pierrel Prain. (củ từ nước), D. bulbifera Linn. (khoai dai)…
   Trên thế giới, khoai mỡ được xem là một trong những loại cây lương thực quan trọng. Khoai mỡ có thể dùng trong nhiều món ăn quen thuộc như luộc, chiên, hay nấu canh^[4], hấp bánh và mang lại khá nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, khoai mỡ là một nguồn dồi dào kali, giúp duy trì huyết áp ổn định^[5]. Trên thế giới, cây khoai mỡ được trồng ở 3 vùng chính: Tây Phi, khu vực biển Thái Bình Dương (kể cả Nhật Bản) và các nước trong vùng biển Caribê. Tại Việt Nam, khoai mỡ cũng được trồng làm cây lương thực ở khá nhiều nơi trong đó có tỉnh Long An là một trong những nơi có diện tích khoai mỡ lớn và tập trung nhất.^[6] Khoai mỡ là loại dây leo, thân mềm, có sức sống tốt.^[7]
   Tại Việt Nam, củ mỡ có nhiều giống như củ mỡ bò, củ mỡ đỏ, củ mỡ năm, khoai mỡ tía, củ mỡ tím, củ mỡ trắng, mỡ trắng nhẵn… Một số giống thuộc loài Dioscorea alata cũng được gọi là củ từ như các giống củ từ rắn, củ từ canh, củ từ trắng, củ từ tía hoặc được gọi là củ vạc như các giống vạc ngà, vạc vồng.^[8].
2. Dioscorea althaeoides Knuth
3. Dioscorea altissima Lam.
4. Dioscorea aspersa Prain & Burkill
5. Dioscorea balcanica Kosanin
6. Dioscorea banzhuana C.P'ei & C.T.Ting
7. Dioscorea batatas
8. Dioscorea belophylla Voigt ex Haines
9. Dioscorea benthamii Prain & Burkill
10. Dioscorea bicolor Prain & Burkill
11. Dioscorea biformifolia C.P'ei & C.T.Ting
12. Dioscorea birmanica Prain & Burkill
13. Dioscorea bulbifera L.Khoai trời hay khoai dại, củ dại Các dạng củ khoai trời hoang dại có thể chứa độc tố thuộc nhóm steroid, diosgenin, được dùng để sản xuất một số hormon steroid tổng hợp
14. Dioscorea cayenensis
15. Dioscorea chingii Prain & Burkill
16. Dioscorea cirrhosa Lour.Củ nâu-Tên gọi khác: Khoai leng, Củ nẫng, Dây tẽn, Thự lương (vị thuốc)
17. Dioscorea collettii Hook.f.
18. Dioscorea communis (L.) Caddick & Wilkin – xem Tamus communis
19. Dioscorea cumingii Prain & Burkill
20. Dioscorea decipiens Hook.f.
21. Dioscorea delavayi Franch.
22. Dioscorea deltoidea Wall. ex Kunth
23. Dioscorea dumetorum
24. Dioscorea elephantipes
25. Dioscorea esculenta.Khoai từ hay còn gọi là củ từ (tên Hán Việt: thổ noãn, thổ vu)
26. Dioscorea esquirolii
27. Dioscorea exalata
28. Dioscorea fastigiata
29. Dioscorea floridana Bartlett
30. Dioscorea fordii
31. Dioscorea futschauensis
32. Dioscorea garrettii
33. Dioscorea glabra
34. Dioscorea gracillima
35. Dioscorea hastifolia
36. Dioscorea Hemicrypta
37. Dioscorea hemsleyi
38. Dioscorea hispida
39. Dioscorea japonica
40. Dioscorea kamoonensis
41. Dioscorea kituiensis
42. Dioscorea linearicordata
43. Dioscorea madecassa H.Perrier
44. Dioscorea martini
45. Dioscorea melanophyma Burkill & Prain
46. Dioscorea menglaensis
47. Dioscorea mexicana
48. Dioscorea nipponica
49. Dioscorea nitens
50. Dioscorea opposita
51. Dioscorea orangeana Wilkin^[1]
52. Dioscorea panthaica
53. Dioscorea pentaphylla
54. Dioscorea persimilis Prain et Burkill
55. Dioscorea hamiltonii
56. Dioscorea pentaphylla
57. Dioscorea piperifolia
58. Dioscorea poilanei
59. Dioscorea polygonoides
60. Dioscorea polystachya Turczaninow
61. Dioscorea preussii
62. Dioscorea quaternata
63. Dioscorea quinqueloba
64. Dioscorea rotundata
65. Dioscorea sansibarensis Pax
66. Dioscorea scortechinii
67. Dioscorea simulans
68. Dioscorea sinoparviflora
69. Dioscorea spongiosa
70. Dioscorea strydomiana
71. Dioscorea subcalva
72. Dioscorea sylvatica
73. Dioscorea tentaculigera
74. Dioscorea tenuipes
75. Dioscorea tokoro
76. Dioscorea transversa
77. Dioscorea trifida
78. Dioscorea velutipes
79. Dioscorea villosa L.
80. Dioscorea wallichii
81. Dioscorea xizangensis
82. Dioscorea yunnanensis
83. Dioscorea zingiberensis