Oxalidaceae : Họ Me đất

Họ Chua me đất (danh pháp khoa học: Oxalidaceae), là một họ nhỏ chứa khoảng 5-16 chi (tùy theo hệ thống phân loại) các loài cây thân thảo, cây bụi và cây gỗ nhỏ, với phần lớn các loài (khoảng 700-900 loài) thuộc về chi Oxalis (chua me đất). Các thành viên của họ này thông thường có các lá kép với lá chét hình gối, với cái gọi là các "chuyển động ngủ", do chúng mở ra khi có ánh sáng và khép lại khi tối trời. Chi Khế (Averrhoa), thường hay được đặt trong họ này, nhưng đôi khi cũng được đặt trong họ riêng của chính nó là Averrhoaceae. Chi Eichleria hiện tại được APG xếp vào họ Dây trường điều hay còn gọi là họ Dây khế (Connaraceae) như là từ đồng nghĩa của chi Dây khế (Rourea).
Họ này phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới (các độ cao lớn) hay cận nhiệt đới. Ở Việt Nam gặp 4 loài chua me đất mọc hoang là chua me núi (Oxalis acetosella) có hoa màu trắng vân hồng, chua me đất hoa hồng (Oxalis corymbosa = Oxalis debilis var. corymbosa), chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata) và me đất đỏ (Oxalis deppei). Cây chua me đất hoa vàng là loài hay gặp nhất ở Việt Nam.
Các loài trong họ này là các thực vật C3 hay CAM, thường tích lũy các muối oxalat.
Các lá nói chung có các khoang bài tiết. Hoa đơn độc hay mọc thành cụm dạng xim hay tán, các hoa lưỡng tính thông thường là dạng khác vòi nhụy (heterostylous), đôi khi có các hoa nhỏ dạng thụ phấn ngậm trong chồi (hoa không nở mà tự thụ phấn ngay trong chồi).Lá chua,lợi tiểu và mát. Quả chủ yếu thuộc dạng quả nang hoặc quả mọng.

Theo website của APG họ này chứa 5 chi với 770 loài như sau:

1. Averrhoa: Khế
2. Biophytum (bao gồm cả Toddavaddia): Sinh diệp (chua me lá me)
3. Dapania
4. Oxalis (bao gồm cả Acetosella, Bolboxalis, Hesperoxalis, Ionoxalis, Lotoxalis, Otoxalis, Oxys, Pseudoxalis, Sassia, Xanthoxalis): Chua me đất (me đất)
5. Sarcotheca

Phát sinh chủng loài

Cây phát sinh chủng loài dưới đây vẽ theo C. Heibl và S. S. Renner (2012)^[1]

Oxalidaceae	Oxalis Biophytum Dapania Averrhoa Sarcotheca

Họ Me đất có 3 chi với khoảng 10 loài ở VN, sau đây là mấy loài tôi tìm thấy :

1. Averrhoa carambola L. : Khế
Chanh chua thì khế cũng chua,
Chanh bán có mùa, khế bán quanh năm 

2. Averrhoa bilimbi  L. :  Khế tàu, Khế kiểng

Cây này nhìn sơ bộ cành lá thì rất giống cây Chùm ruột (họ Euphorbiaceae), nhưng hoa và trái thì khác, trái rất chua.

3. Biophytum petersianum Klotzsch :  Sinh diệp lá cong
Hình cây chụp ở Đà Lạt, Lâm Đồng

4. Biophytum sensitivum  (Lour.) DC.  :  Sinh diệp mắc cở

Hình này do 1 người bạn chụp  (GIC trong CTU Forum)

5. Oxalis corniculata L. : Chua me đất hoa vàng, Me đất nhỏ 

6. Oxalis corymbosa DC. : Me đất hường

7. Oxalis triangularis A. St.-Hilaire : Me đất tím, Me đất tam giác, Bướm đêm

Loài này chưa thấy trong mấy cuốn sách Thực vật ở VN, tên tôi tìm trên web, lấy theo đa số, một số trang web cho là Oxalis regnellii Miq. var. triangularis hay Oxalis regnellii "atropurpurea", bác nào chuyên về thực vật xác định lại giùm.

Thêm 1 loài cây mới chưa có tên và cũng chưa thấy liệt kê trong các sách về thực vật ở Việt Nam. Cây gặp ở núi Dinh - Bà Rịa, là 1 loài cỏ cao ~10cm, lá có 3 lá phụ, hoa trắng hơi tím nhạt, tâm vàng,
8. Oxalis barrelieri L.

hoa và trái