Nymphaeaceae : Họ Súng

Họ Súng (danh pháp khoa học: Nymphaeaceae) là một danh pháp thực vật để chỉ một họ trong thực vật có hoa. Hoa súng trắng là quốc hoa của Bangladesh. Đối với một số nền văn hóa phương Tây thì nó là loài hoa biểu tượng của những người sinh vào tháng 7.
Các loài súng sinh sống ở các khu vực ao, hồ và đầm lầy, với lá và hoa nổi lên trên mặt nước. Lá súng hình tròn, các chi Nymphaea và Nuphar có lá bị khía chữ V nối từ mép lá tới phần cuống lá, nhưng chi Victoria lại có lá hoàn toàn tròn và không bị khía. Lá đơn, mọc cách. Hoa xếp xoắn vòng: lá đài 4 - 12 (thường 5 - 6) đôi khi có màu và lớn hơn cánh hoa như ở chi Nuphar. Cánh hoa nhiều, xếp lợp (ở chi Nuphar cánh hoa rất nhỏ và có dạng vảy). Nhị nhiều, xếp xoắn. Bộ nhụy gồm 5 - 35 lá noãn, hợp nguyên lá noãn với bầu thượng, trung hoặc hạ. Tổng cộng 4-6 chi và khoảng 60-80 loài (tùy theo hệ thống phân loại), phân bố rộng khắp thế giới. Ở Việt Nam có 3 chi là Nymphaea, Euryale và Barclaya với khoảng 5 loài.
Theo phân loại của nghề làm vườn thì các loài súng bao gồm 2 thể loại chính là: súng chịu rét và súng nhiệt đới. Các loài súng chịu rét chỉ nở hoa vào ban ngày còn các loài súng nhiệt đới có thể nở hoa vào ban ngày hoặc ban đêm cũng như là nhóm duy nhất có chứa các loài súng với hoa có màu xanh lam.
Khả năng tồn tại của hạt súng theo thời gian là rất dài, vào khoảng 2000 năm.
Hoa súng có thể có mùi thơm (chẳng hạn loài súng thơm Nymphaea odorata). Hiện nay tồn tại khoảng vài trăm giống hoa súng khác nhau.
Họa sĩ người Pháp Claude Monet đã có một loạt các tranh vẽ về cây và hoa súng.

Phát sinh loài

Vị trí phát sinh loài hiện tại (dựa trên hệ thống APG II, với các sửa đổi sau đó) là:

Angiospermae

Amborella

Nymphaeales

	Nymphaeaceae

	Cabombaceae

Hydatellaceae

Austrobaileyales

Mesangiospermae

	Chloranthaceae

	magnoliids

	Ceratophyllum

	monocots

	eudicots

Họ Cambombaceae được gộp trong phạm vi họ Nymphaeaceae trong phân loại của hệ thống APG II, nhưng có thể được công nhận như một họ riêng rẽ một cách tùy ý.

Các chi

Barclaya Wall., 1827: Biện/biệt liên
Euryale Salisb., 1805: 1 loài tên gọi là khiếm thực (Euryale ferox)
Nuphar Sm. in Sibth. & Sm., 1809: Khoảng 10-15 loài bình bồng thảo là số lượng được nhiều hệ thống phân loài chấp nhận nhất, nhưng có thể dao động từ 1-25 loài.
Nymphaea L., 1753: Khoảng 48-50 loài
Ondinea Hartog, 1970
Victoria Lindl., 1837: Khoảng 2-3 loài

Họ Súng Nymphaeaceae có khoảng 6 loài ở VN.

1. Nymphaea pubescens Willd.: Súng trắng
Hoa nở chủ yếu về đêm kéo dài đến hết buổi sáng, hoa có mùi hôi

2. Nymphaea rubra Roxb. ex Salisb. : Súng đỏ

3. Nymphaea nouchali Burm. f. : Súng lam
Đây là loài hoa thông thường của đồng ruộng VN, hoa nở cũng theo giờ ra đồng của nông dân, nở từ sáng sớm đến xế trưa thì khép cánh

Những năm gần đây người ta có nhập nội nhiều giống Nymphaea nouchali có màu sắc đẹp trồng làm kiểng khắp nơi, hoa này thuộc loại công chúa nên ngủ trưa hơn, đến 9, 10 giờ sáng mới chịu thức dậy: