Cây 'nuôi kiến' quái dị ở Việt Nam

Hình thức bên ngoài của loài cây này trông đã kỳ quặc, nhưng phần bên trong mới thật sự là rùng rợn.

Đó là một loài cây có tên gọi là cây ổ kiến, bí kỳ nam hoặc kỳ nam kiến, xuất hiện tại các khu rừng ở Tây Nguyên. Loài cây thường này sống bám trên các cây thân gỗ lớn, có thân phình thành củ lớn, mặt ngoài sần sùi, thoạt nhìn trông như một khối u dị dạng xuất hiện trên thân cây chủ.

Bổ dọc “khối u” đó ra, những người “dị ứng” với côn trùng hẳn sẽ phải bổ ngửa với cảnh tượng hàng vạn con kiến và ấu trùng kiến bò lúc nhúc trong những đường hấm uốn lượn chằng chịt. Cây ổ kiến này thực sự là một tổ kiến theo đúng nghĩa đen của nó.

Đây chính là một hình thức cộng sinh ít gặp gữa thực vật và côn trùng để tồn tại trong thiên nhiên. Trong mối quan hệ, cây cung cấp một “pháo đài” trú ẩn và nước cho kiến, trong khi kiến tha mùn và thải phân làm nguồn nuôi dưỡng cây, cũng như bảo vệ cây trước sự đe doạ của những vị khách không mời.

Dưới đây là một số hình ảnh tổng hợp về loài cây ổ kiến lạ lùng:

Cây ổ kiến sống bám trên các cây thân gỗ lớn, có thân phình thành củ lớn, mặt ngoài sần sùi, thoạt nhìn trông như một khối u dị dạng xuất hiện trên thân cây chủ.

Nhìn kĩ bề mặt khối u, có thể thấy các cửa hang, là lối ra vào tổ của các chú kiến.

Bổ dọc thân cây, những đường hầm xuất hiện chằng chịt với hàng vạn con kiến và ấu trùng.

Đây là mối quan hệ cộng sinh được hình thành sau quá trình tiến hoá lâu dài trong giới tự nhiên.

Trong mối quan hệ này, cây là nơi trú ẩn an toàn cho kiến, trong khi kiến tha mùn, thải phân làm nguồn nuôi dưỡng cây và bảo vệ cây trước sự xâm nhập của các loại côn trùng có hại.

Từ khi còn non, cây ổ kiến đã có phần thân phình to. Tuy nhiên, lúc này chúng chưa “bắt tay” với loài kiến mà chỉ sống nhờ dưỡng chất trên cây chủ.

Khi lớn lên, nguôn dinh dưỡng ngày càng cạn kiệt, trong thân cây dân dần kình thành các lổ hang, đồng thời tiết ra những chất quyến rũ loài kiến đến làm tổ. Cuộc cộng sinh giữa kiến và cây bắt đầu từ lúc đó.

Từ nhiều thế hệ, đồng bào dân tộc Tây Nguyên đã dùng cây ổ kiến như một vị thuốc chữa nhiều loại bệnh khác nhau.

Do số lượng ngày càng ít, hiện nay cây ổ kiến đã được đưa vào Sách Đỏ Việt Nam.

Trên phương diện quốc tế, đây là một loài cây được giới sưu tầm cây cảnh ưa chuộng vì dáng vẻ kỳ lạ của mình.