Họ Chuối (danh pháp khoa học: Musaceae) là một họ thực vật một lá mầm bao gồm các loài chuối và chuối lá. Các nghiên cứu so sánh gần đây về thể hạt và chuỗi gen cùng với các ứng dụng phép miêu tả theo nhánh đã đưa ra sự phân loại mới, nhưng vẫn hơi mâu thuẫn theo bộ của các thực vật có hoa. Tuy nhiên, bộ Gừng (Zingiberales) cho đến nay là bộ duy nhất chịu ảnh hưởng nhẹ bởi các nghiên cứu này.
Chi Musa đã được miêu tả lần đầu tiên bởi nhà thực vật thời kỳ tiền Linnaeus là Georg Eberhard Rumphius nhưng về hình thức thì nó chỉ được thiết lập trong lần xuất bản thứ nhất của tác phẩm Species Plantarum của Linnaeus năm 1753-tác phẩm là ranh giới giữa các tác phẩm thời kỳ tiền-Linnaeus và hậu-Linnaeaus. Khi viết Species Plantarum, Linnaeus chỉ biết có một loại chuối, khi ông có cơ hội nhìn thấy nó trong vườn kính của George Clifford gần Haarlem ở Hà Lan.
Loài "điển hình" của chi này, Musa paradisiaca L. đã dựa trên Musa Cliffortiana L. và được công bố năm 1736, về mặt kỹ thuật là tên gọi "tiền-Linnaeus" của Linnaeus. Musa paradisiaca thực ra không phải là một loài, mà là một loại cây lai mà ngày nay đã biết là giữa Musa (nhóm AAB) chuối lá 'Pháp' hay Musa x paradisiaca L. mà Linnaeus đã lựa chọn sai lầm để đặt tên loài cho một cây lai phức tạp, và nó là nền tảng của nhiều sự lộn xộn trong phân loại học của chi này mà vấn đề đó đã không được giải quyết trọn vẹn cho đến thập niên 1940 và 1950.
Cho đến tận năm 1862 thì Musa đã là chi duy nhất trong họ này. Năm 1862, Horaninow đã miêu tả Ensete nhưng chi này đã không nhận được sự công nhận rộng rãi cho đến khi Cheesman sửa lại vào năm 1947. Tình trạng của chi Musella vẫn còn có một số điểm gây mâu thuẫn[1][2][3][4]. Musella lasiocarpa đã được xoay tròn trong khối phân loại, đầu tiên nó được cho vào chi Musa, sau đó vào chi Ensete và một lần nữa quay ngược trở lại chi Musa trước khi địa vị đại diện duy nhất cuối cùng của nó được thừa nhận, ít nhất là bởi một số học giả vào năm 1978.
Đặc điểm chung họ Chuối
Cỏ to, thân có căn hành, lá lớn, mọc xen. Có phác hoa dạng gié tạo thành buồng chuối ở tận ngọn.Có rất nhiều hoa trong một buồng, có thể lên tới 19 ngàn hoa
Hoa sắp thành hai hàng tạo thành nải chuối.
Các hoa đực nằm ở nải trên ngọn (ngọn của buồng), còn ở gần cọng của phác hoa (gốc của buồng) là hoa lưỡng phái.
Hoa có 5 tiểu nhụy, bầu noãn 3 tâm bì tạo thành 3 buồng, mỗi buồng có nhiều tiểu noãn. Vòi nhụy duy nhất với nuốm hình chùy.
Trái là phì quả. Trái không hột gọi là trinh quả.
Thường trái có nhiều hột.
Phát sinh chủng loài
Cây phát sinh chủng loài của họ Chuối trong phạm vi bộ Gừng dưới đây lấy theo APG III.| Zingiberales |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Musaceae |
|
||||||||||||
Sau đây là một số loài :
1. Musa paradisiaca L. : Chuối
Đây là loài chuối ăn trái thường trồng, có rất nhiều giống khác nhau và các loài lai.
2. Musa nana Lour. : Chuối già lùn
Loài chuối này cây rất lùn, chỉ ngang đầu người.
Hình cây chụp tại trường Dục Thanh, Phan Thiết
3. Musa balbisiana Colla. : Chuối hột, Chuối chát
Đặc điểm các loài chuối hột khi ra hoa có mo không cuốn cong lên như các loài chuối ăn trái. Trái có rất nhiều hạt nên không ăn được, chỉ dùng ngâm rượu làm thuốc.
4. Musa chiliocarpa Back. : Chuối trăm nải
Như tên cây khỏi phải mô tả, cây cứ liên tục nở hoa kết trái chứ không dừng lại sau một số nải như chuối thông thường.
5. Musa ornata Roxb. : Chuối kiểng đỏ, Chuối cảnh
Trồng làm kiểng, bắp chuối mọc thẳng đứng chứ không cong xuống.
6. Musa paracoccinea A.Z. Liu. & D.Z. Li : Chuối hoa rừng
Loài chuối rừng ở các tỉnh phía Bắc.
(Loài này không thấy liệt kê trong sách thực vật VN, tên khoa học của cây tham khảo từ trang webhttp://ejournal.sinica.edu.tw/bbas/content/2002/1/bot431-09.html )
trái
7. Musella lasiocarpa (Franch.) C.Y.Wu ex H.W.Li : Chuối sen vàng, Chinese Yellow Banana, Golden Lotus Banana
Loài chuối kiểng Trung quốc này thấy có trồng ở Sapa
8. Ensete glaucum (Roxb.) Chesm. : Chuối cô đơn
Loài chuối này có ở miền Bắc (Hòa Bình-Sơn La), trái không ăn được.
Nhận xét
Đăng nhận xét