Để trái bơ thành đặc sản quý

TP - Cây bơ được du nhập vào Tây Nguyên từ những năm 1940, và phát triển mạnh do phù hợp khí hậu thổ nhưỡng. Tuy nhiên, do ít có giống tốt lại nhiều sâu bệnh, chính người trồng cũng hiếm khi được thưởng thức bơ ngon.

Mùa bơ rộ, đi đâu cũng thấy bơ, giá bán quá rẻ chỉ vài trăm đồng/ ký chẳng bõ công trèo cây hái quả, nhiều nơi bơ trở thành loại thực phẩm vỗ béo gia súc, thậm chí bỏ mặc chín rụng tự do thành phân xanh tăng độ mùn cho đất. Có lúc bơ bị chặt bỏ hàng loạt để trồng loại cây ăn trái khác hiệu quả hơn.

Năm 1999, với sự hỗ trợ của PAO (tổ chức Liên Hiệp quốc chuyên về chống đói nghèo và đảm bảo an ninh lương thực), Chính phủ Việt Nam chọn bơ là 1 trong 7 loại giống cây-con ưu tiên phát triển và nhân rộng. Trái bơ ngoài hương vị đậm đà, béo thơm khoái khẩu còn là loại quả “siêu sao” về dinh dưỡng, vì có đến 14 loại vitamin và khoáng chất, hàm lượng protein cao nhất trong các loại trái cây, giàu carotenoid tự nhiên giúp sáng mắt và duy trì làn da đẹp, giàu chất chống ôxy hoá có thể giúp giảm nguy cơ mắc các chứng ung thư, đục thuỷ tinh thể, gây lão hoá da.

Bốn mùa bơ đều ra quả tươi ngon tại vườn anh Trịnh Xuân Mười.

Năm 2006, tổ chức Hỗ trợ phát triển Quốc tế (GTZ) của Cộng hoà Liên bang Đức đánh giá cây bơ là loại cây ăn trái rất quý, khuyến cáo phát triển và nâng cao giá trị trái bơ. Nhận thấy cơ hội, Sở Khoa học công nghệ Đắk Lắk phối hợp với một đơn vị được GTZ uỷ quyền xây dựng thương hiệu DAKADO ( ghép từ tên Đắk Lắk và Avacado – tên quốc tế của bơ), mời các nhà vườn, chủ vựa trái cây đến dự lớp tập huấn nâng cao chất lượng bơ.

Có thêm kiến thức qua tập huấn và có động lực hỗ trợ, một chủ vựa bơ là Thu Nhơn và một chủ vườn bơ là Trịnh Xuân Mười có sản phẩm sạch, chất lượng tốt đã tiến hành đăng ký nhãn hiệu bơ độc quyền.

Tháng 7-2008, thành phố Buôn Ma Thuột lần đầu tiên mở ngày hội trái bơ, người dân và du khách ai cũng bất ngờ khi được thưởng thức các món ăn chế biến từ bơ như : salát bơ, bơ trộn sữa, cà phê bơ … do vựa bơ Thu Nhơn chế biến. Kết thúc ngày hội, vựa bơ Thu Nhơn được giao thực hiện dự án SME-GTZ tại tỉnh Đắk Lắk. Từ đây, những chủ vườn nhận đầu tư giống, kỹ thuật chăm bón, thu hoạch đúng kỹ thuật đều được thu mua bơ với giá cao, được mời tham dự các hội chợ, có sản phẩm đóng gói bán qua hệ thống siêu thị Metro, COOp.mart và toàn quốc.

Du khách đến Tây Nguyên thường thích mua trái bơ đem về. Trước kia yêu cầu này thường chỉ được đáp ứng trong mùa hè, nay thì quả bơ tươi ngon có trên các sạp chợ quanh năm, nhờ một số nhà vườn đã chiết ghép thành công giống bơ tứ quý. Bơ ngon chính vụ giá từ 10-20 nghìn/ ký. Bơ ngon trái vụ giá mỗi ký lên đến 50-70 nghìn đồng. Cây bơ ra trái ngon suốt 4 mùa được nhân giống nhiều nhất trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk là cây bơ “Tổ” không rõ bao nhiêu năm tuổi, gốc lớn tới 2 vòng tay người ôm tại vườn anh Nguyễn Ngọc Đức ở thôn 7 xã Ea Tiêu huyện Cư Kuin.

Trải bao thăng trầm, ngày nay bơ đã đưa lên hàng đặc sản trân quý, không chỉ là loại trái cây giàu dinh dưỡng trong gia đình mà còn là quà tặng đặc sản, và món được ưa chuộng trong thực đơn các hãng hàng không, các nhà hàng sang trọng.

Dự án GTZ kết thúc. Các chuyên gia theo dõi hiệu quả của dự án này đã tác động để Ngân hàng thế giới quyết định hỗ trợ 8,53 triệu USD triển khai tiếp Dự án Cạnh tranh Nông nghiệp ở Đắk Lắk, nhằm phát triển những loại nông sản đem lại lợi nhuận cao cho nông dân , trong đó có cây bơ, cà phê và heo rừng nuôi. Theo khảo sát dự án, tổng diện tích bơ quy đông đặc gần 2.700 ha và sản lượng trên 40.000 tấn/năm hiện nay sẽ đem lại cho Đắk Lắk nguồn lợi mỗi năm khoảng 7 triệu USD.